Một chiều hè Chủ nhật tại CLB quần vợt Harbor Club Milano,các thành viên đang phân vân lựa chọn trận đấu để theo dõi. Khu vực màn hình lớn phát trận chung kết đôi nam Terra Wortmann Open với sự xuất hiện của hai người Italy: Simone Bolelli và Andrea Vavassori. Những ai muốn xem trận đấu khác ở cấp độ Challenger có thể đi ra ngoài và theo dõi trực tiếp.

Đây quả thực là những ngày huy hoàng của quần vợt Italy. Bất kỳ Chủ nhật nào,bạn cũng dễ dàng gặp một tay vợt Italy có mặt ở trận chung kết thuộc ATP Tour hoặc Challenger Tour. Theo Massimo Giomba – ký giả kỳ cựu của tờ Ubitennis,sự thăng tiến của Sinner đang tác động mạnh tới sự phổ biến của quần vợt tại quê nhà.

"Sinner là VĐV nổi bật nhất tại Italy. Tất cả nhãn hàng đều muốn cậu ấy quảng cáo,dẫn đến càng nhiều người hứng thú với quần vợt hơn",Giomba nói. "Bạn có thể bắt gặp một cuộc thảo luận ở ga tàu điện ngầm,giữa những người bình thường chứ cũng chẳng phải người hâm mộ gì,về cơ hội vô địch hay khả năng leo bậc của Sinner hoặc Lorenzo Musetti tại một giải đấu nào đó".

Sinner (mũ trắng) mừng chức vô địch Davis Cup cùng đồng đội tại Malaga,Tây Ban Nha hôm 24/11. Ảnh: Reuters

Không chỉ ngày càng thăng tiến trên bảng thứ bậc ATP,người Italy đang thực sự chiếm giữ chúng. Bên cạnh Sinner chễm chệ trên đỉnh thế giới và Musetti vươn lên thứ 17,Italy còn nhiều tay vợt khác đạt vị trí tốt và vẫn đang cải thiện. Nếu không tính Australia,Pháp,Anh và Mỹ - bốn quốc gia tổ chức Grand Slam,Italy hiện là đất nước sở hữu số tay vợt nằm trong top 100 thế giới nhiều nhất. Họ đã vượt "cường quốc" quần vợt Tây Ban Nha.

Nhưng thành quả này không đến một cách ngẫu nhiên. Sinner lý giải: "Chúng tôi có nhiều giải trẻ,các sự kiện Future và rất nhiều giải Challenger tại Italy. Điều này tạo cơ hội cho các tay vợt trẻ được thi đấu thông qua suất đặc cách. Họ sẽ biết rõ hơn về khả năng của bản thân,trình độ của mỗi giải đấu,từ đó lựa chọn các giải phù hợp để kiếm điểm trên bảng thứ bậc một cách khôn ngoan. Ngoài ra,Italy cũng tổ chức những giải đấu tầm cỡ. ATP Finals ở Torino là một ví dụ".

Nếu mọi ngả đường đều dẫn đến thành Rome,viên gạch lát trên con đường đó mang tên ATP Challenger. Năm 2024,Italy tổ chức 19 giải ở cấp độ này. Sự đầu tư của Liên đoàn Quần vợt và Padel của Italy (FITP) gặt hái thành quả với vô số tay vợt vào top 500 thế giới. Những nhà quản lý tập trung cho việc đăng cai nhiều sự kiện Challenger,vì họ tin rằng hệ thống này giúp các tay vợt chuẩn bị tốt hơn khi lên đấu tại ATP Tour. Hiện tại,tám tay vợt Italy góp mặt trong top 75 thế giới.

Sinner,Musetti,Bolelli,đội trưởng Volandri,Vavassori,Berrettini (từ trái qua phải) bên chức vô địch Davis Cup. Ảnh: DC

Mỗi quốc gia đều có người tiên phong,như ngọn hải đăng soi rọi con đường cho thế hệ trẻ tiếp bước. Người Argentina có Guillermo Vilas,Jan Kodes đến từ CH Czech,còn Thụy Điển tự hào vì Bjorn Borg. Với Italy,người đó là Adriano Panatta. Năm 1976,Panatta vô địch Italy Mở rộng và Pháp Mở rộng. Cựu tay vợt sinh năm 1950 là người Italy đầu tiên thắng Grand Slam trong Kỷ nguyên Mở. Nhờ Panatta,từ một thứ được coi là quý tộc tại Italy,quần vợt trở thành môn thể thao phổ biến với mọi tầng lớp ở đất nước hình chiếc ủng.

Sau khi Panatta phá vỡ rào cản,"làn sóng" tay vợt Italy bắt đầu xô đổ bức tường ngăn cách top 100: Claudio Pistolesi,Andrea Gaudenzi,Renzo Furlan,Gianluca Pozzi,Davide Sanguinetti,Cristiano Caratti,Filippo Volandri,Potito Starace,Simone Bolelli,Andreas Seppi,Paolo Lorenzi...

Rồi đến Fabio Fognini. Tại Italy,Fognini được trìu mến gọi là "Giáo Hoàng". Fognini có thể làm bất cứ điều gì anh muốn,và người Italy luôn yêu mến anh. Dù anh tạo cảm hứng như tại vòng ba Mỹ Mở rộng 2015 khi ngược dòng thắng Rafael Nadal sau năm set,hay đánh bóng với thái độ hời hợt trong lúc cứu năm match-point và mắc 12 lỗi chân khi giao bóng ở trận gặp Albert Montanes tại Pháp Mở rộng 2010...,tất cả vẫn quý mến anh. Fognini được ví như hộp sô-cô-la mà người Italy không thể ngừng thưởng thức.

Fognini nâng cao danh hiệu ở Rome Masters 2019. Ảnh: Reuters

Những ngạc nhiên thú vị khác của quần vợt Italy còn đến từ sự thăng tiến của Matteo Berrettini và Lorenzo Sonego. Thời còn là những tay vợt trẻ,cả hai không được chú ý nhiều. Nhưng đôi khi chính điều đó lại giúp ích. Ngoài ra,Berrettini và Sonego cũng cho thấy chiều sâu và chất lượng của đội ngũ HLV tại Italy.

Cựu tay vợt Pistolesi đánh giá: "Ở cấp độ trẻ,Berrettini hay Sonego không nhận nhiều kỳ vọng,vì thế áp lực cũng ít. Tương tự là Sinner. Họ tập trung rèn luyện với sự hỗ trợ tuyệt vời từ các HLV phù hợp,giúp họ dám mơ lớn và tin vào điều đó. Phải nói là đúng người đúng thời điểm. Và tôi nghĩ có hai HLV cực kỳ quan trọng đã đặt niềm tin tuyệt đối vào những người trẻ như họ".

Pistolesi nhắc đến HLV Vincenzo Santopadre. Hồi tưởng lại sự đặc biệt của trò cũ Berrettini,ông Santopadre nói: "Matteo có khả năng lắng nghe tuyệt vời. Một phẩm chất thực sự. Không chỉ đơn thuần là nghe,cậu ấy tiếp nhận thông tin một cách sâu sắc và luôn nỗ lực ghi nhớ mọi bài học. Ngày nào cũng vậy. Matteo sẽ cố gắng học mọi thứ được dạy để giúp bản thân thi đấu tốt hơn. Trừ khi bạn ở cùng cậu ấy mỗi ngày,cả những thời điểm tốt và xấu,còn không bạn sẽ chẳng thấy khát khao đặc biệt của Matteo đâu".

Khát khao đó đã biến ước mơ thành hiện thực vào hè 2021,khi Berrettini hiên ngang bước vào sân Trung tâm của Wimbledon để đấu chung kết với Novak Djokovic. Chiến tích này giúp Berrettini trở thành tay vợt Italy đầu tiên trong lịch sử vào chung kết đơn nam Wimbledon,đồng thời cũng là tay vợt Italy đầu tiên đi đến chung kết đơn nam Grand Slam kể từ Panatta tại Pháp Mở rộng năm 1976. Anh là một trong hai tay vợt đóng góp lớn nhất trong chức vô địch Davis Cup 2024 của Italy,bên cạnh Sinner - người khiến cả đất nước hãnh diện.

Berrettini (phải) nhận đĩa bạc cho á quân Wimbledon 2021. Ảnh: Reuters

Câu hỏi được đặt ra: điều gì giúp quần vợt Italy hóa "rồng"? Công thức cho sự phát triển nền quần vợt ở một đất nước chẳng phải điều gì bí mật,thông qua ba yếu tố trụ cột: HLV,giải đấu và sân bãi. Vậy tại sao không nhiều quốc gia thành công? Một câu hỏi khó. Trước hết,các liên đoàn hoặc hiệp hội quần vợt quốc gia thường áp dụng phong cách quản lý giống một công ty,với nguyên lý điều hành trục dọc theo kiểu "trên bảo dưới nghe". Điều này gây hại nhiều hơn sự phát triển trong quần vợt.

FITP thay đổi tư duy. Họ triển khai dự án nhằm tạo ra một hệ sinh thái mang đặc tính vùng miền,với tôn chỉ là duy trì và nâng cao văn hóa đặc trưng của tất cả các bên liên quan trong môn quần vợt nói riêng và những môn thể thao dùng vợt nói chung. Diễn giải cách khác,FITP chấp nhận giảm bớt vị thế. Bước đầu tiên,họ dừng việc tách bạch các tay vợt khỏi HLV địa phương,đồng thời để những tay vợt xuất sắc tiếp tục rèn luyện ở CLB ban đầu.

Theo Donato Campagnoli – cố vấn phòng Kỹ - Chiến thuật của FITP,đây là thay đổi mang tích cách mạng: "Chúng tôi đưa ra quyết định chung tại FITP,rằng địa điểm tốt nhất để tay vợt phát triển là ở địa phương,gần gia đình họ. Họ nên tiếp tục tập luyện cùng những HLV đã và đang đào tạo họ,ngay tại nơi đã trợ giúp họ từ những cú đập bóng đầu tiên".

Chấm dứt kiểu làm "trên chỉ thị,dưới áp dụng",FITP muốn tất cả làm việc cùng nhau. Để tỏ rõ thiện chí,FITP dùng tiền đầu tư vào tất cả những nơi họ thấy phù hợp. Chiến dịch thể hiện tham vọng của những nhà điều hành,với mục tiêu hỗ trợ tài chính cho tất cả CLB muốn tổ chức những giải đấu chuyên nghiệp. Với sân bãi và giải đấu vốn có sẵn,việc nâng tầm chất lượng sự kiện không còn khó,nhất là khi FITP quyết định "làm bạn" và gần gũi hơn với những HLV địa phương.

Nước đi này được HLV Santopadre đánh giá cao: "Đây là cách tiếp cận chưa từng có của liên đoàn. Họ đang xây dựng một văn hóa mới. FITP giúp đỡ tất cả HLV theo mọi cách có thể,từ việc cung cấp tài liệu giảng dạy,đào tạo,mở những cuộc hội thảo,cho đến việc cấp quyền truy cập các dữ liệu,thống kê,rồi hỗ trợ cả chuyên gia vật lý trị liệu hoặc HLV thể lực".

Cách triển khai đột phá của FITP mang đến thành quả rực rỡ. Năm 2011 ở Ai Cập,Campagnoli là HLV Italy duy nhất tại hội nghị HLV toàn cầu do Liên đoàn Quần vợt Quốc tế (ITF) tổ chức. Ngày nay,HLV mang quốc tịch Italy luôn đông nhất trong các khóa học trên thế giới. Hiện tại,chủ tịch của hiệp hội HLV Quần vợt chuyên nghiệp thế giới là Alberto Castellani – một người Italy. Hằng năm,dưới sự chủ trì của ông Castellani,có hơn 40 sự kiện hội thảo được tổ chức,trải dài từ Rome,Italy đến Rio,Brazil.

Quá trình "phục hưng" quần vợt Italy nở rộ khi FITP chấp nhận thôi việc chỉ đạo như những ""ông sếp". Thay vào đó,các nhà quản lý lắng nghe nhiều hơn từ những tài năng sáng nhất. Sau khi làm được việc đó,FITP không vội bằng lòng,mà tiếp tục kết bạn và tìm kiếm thêm đối tác có thể tạo ảnh hưởng đến làng quần vợt.

Đó là lúc FITP tung "tuyệt chiêu" kết hợp với SuperTennis,kênh truyền hình chuyên về quần vợt. SuperTennis không chỉ thu hút nhiều nhà tài trợ,mà quan trọng không kém,kênh truyền hình còn trực tiếp giải đấu và thực hiện các chương trình liên quan đến quần vợt.

Điều này rất thiết thực với khán giả địa phương,theo Francesco De Laurentiis – giám đốc điều hành CLB quần vợt Sassuolo: "SuperTennis không chỉ chiếu những sự kiện lớn,mà còn có các giải Challengers,WTA,ITF Tours,và thậm chí cả giải trẻ. Vì thế,người dân biết cả những tay vợt từ Top 500 đến Top 10. Họ được biết đến nhiều hơn,gia đình thấy con cái trên TV dễ dàng hơn. Khi đó,khả năng tiếp cận và sự quan tâm của mọi người đến quần vợt cũng ngày một lớn hơn".

Sinner là tay vợt nam Italy đầu tiên giữ vị trí số một thế giới. Ảnh: CDS

Còn với nhà báo kỳ cựu Giomba,ông tin rằng còn một lý do nữa giải thích cho sự "lột xác" của quần vợt Italy: "Các tay vợt đồng trang lứa nhìn nhau và ganh đua. Sinner,Luciano Darderi,Matteo Arnaldi và Flavio Cobolli sinh khoảng giữa năm 2001 và 2003. Họ đều quen mặt nhau từ cấp độ trẻ. Khi một tay vợt bắt đầu gặt hái thành công,những người còn lại sẽ nghĩ: 'Cậu ta làm được,tại sao mình lại không?'. Họ nhìn nhau và tự thúc đẩy bản thân. Giờ tất cả chàng trai này đều nằm trong Top 100. Những tay vợt khác như Francesco Passaro,Mattia Bellucci,Matteo Gigante và Giulio Zeppierie đang tiệm cận rồi".

Nhờ mối liên kết chặt chẽ giữa FITP và các CLB,HLV cùng tay vợt địa phương,người hâm mộ quần vợt Italy đang sống trong những ngày tươi đẹp nhất. Chỉ trong hai tuần,Sinner vô địch ATP Finals theo cách hoàn hảo,đội tuyển nữ lên ngôi ở giải đồng đội Billie Jean King Cup,còn đội nam đăng quang ở Davis Cup – giải đấu danh giá được mệnh danh là "World Cup của tennis".

Vy Anh